Türkiye Cumhuriyeti Hukukunda, Türk Ceza Kanununun (TCK) 5237 sayılı, Ceza Mahkemesi Kanununun (CMK) 5271 sayılı ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında (CGTİHK) kanunlarında suçlardan doğabilecek olan her türlü zararda, zararların giderilmesine yönelik düzenlemelere gidilmiştir.
Cezanın İnfazı Aşamasında Mağdurun Zararının Giderilmesi
Hukukta mağdurun zararının giderilmesi infaz biçimine veya infazın suçtan doğacak olan zararın gidirilmesi koşuluğuna bakılarak uygulanmaktadır.
Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırım
Kısa süreli hapis cezasına çarptırılacak olan kişiler mağdurun zararının giderilmesi kanunundan faydalanabilmektedir. Kısa süreli hapis cezası durumlarının mağdur tarafından risk teşkil etmesi, hükümlü olan kişinin cezaevinde barınacağı sürenin kısa olduğu, iyileşmeye yönelik elveriş seviyesinin düşük olduğu, cezaevinde bulunduğu süre içerisinde yaşamına olumsuz etkiler bırakabileceğini, cezaevinde bulunduğu süre içerisinde daha nitekli suçları öğrenip akabinde daha tehlikeli olarak toplum içerisine girebileceği sebebiyle kısa süreli ceza verilen suçlardan mümkün mertebe kaçınılması gerekmektedir.
Belirtilen tüm bu nedenlere bağlı olarak ceza yargılamasında mağdurun zararının giderilmesine yönelik birçok görüş belirtilmiştir. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 50. maddesinde yer alan “Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın giderilmesi, suç nedeniyle uğranılan zararın aynen iade edilmesi, suçtan önceki hâle getirilmesi veya tazmin edilmesi suretiyle tamamen giderilmesi şeklinde yerine getirilir” hükmüne karar kılınmıştır.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Sanığın işlediği suçtan dolayı yargılaması gerçekleşen kişinin cezası adli para cezası veya iki yıl ya da iki yıldan daha az süreli hapis cezası ise mahkeme kararınca hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verebilmektedir. Bu kararın verilebilmesi için:
- Sanık daha önce kasıtlı olarak bir suç işlememiş ve mahkum olmamış olmalı,
- Sanığın tutum ve davranışları bir daha suç işlemeyeceği kanaatini doğuruyor olması,
- Suçun işlenmesi ile mağdur veya kamunun uğramış olduğu zararın, iade edilmesi gerekmektedir.
19.12.2006 tarihli 5560 Sayılı Kanunla Ceza Muhakemesi Kanunun 231. maddesine eklenen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ile, suçtan dolayı doğmakta olan zararın giderilmesi koşulu sağlanmıştır. Bu konuda uğranan zararlar yalnızca maddi olup, manevi zararların bu kapsama girmediğide belirtilmiştir.
