Miras konusunda en hassasiyet gösterilen noktalardan biri, miras paylaşımıdır. Bir kimsenin vefatıyla birlikte, mirasçılar ölen kişinin mal varlığı üzerinde tamamen ve yasal olarak hak kazanırlar. Miras paylaşımının adil olması, bu konuda gözetilmesi gerekenlerin başında gelir. Hukuki kurallara göre mal paylaşımı yapılması için öncelikle kimlerin mirasçı olduğu ve mirasçıların miras payı oranları doğru şekilde belirlenmelidir.
Miras hukukunda iki tür mirasçı vardır. Bunlar yasal ve atanmış mirasçılar olarak belirlenmiştir. Yasal mirasçılar, murisin iradesine bağlı olmadan, yasalarla belirlenmiş kişilerdir. Atanmış mirasçılar ise, murisin özgür iradesiyle, vasiyetnamede belirlenmiş kimseler olarak belirtilmiştir. Aile büyüklerinden biri vefat ettiğinde miras paylaşımı yapmak, alt nesil arasında anlaşarak yapıldığında, daha zahmetsiz ve kısa sürede gerçekleşmektedir. Miras paylaşımının mirasçılar için iki yolu bulunmaktadır. Bunlardan biri anlaşma yoluna gitmek, diğeri miras paylaşımı davasıyla mirasçıların haklarını aramasına olanak vermektir.
Miras paylaşımı davası, hakkı zarar görecek olan mirasçıların miras hakkının taksimini yapmak için gereklidir. Miras paylaşımı davası için başvurulacak yer, görevli ve yetkili mahkeme olarak, murisin en son yerleşim yerindeki sulh hukuk mahkemesidir. Miras ortaklığı devam ettiği sürece, mirasçıların dava açma hakkı saklıdır. Murisin ölümü ardından, kalan mallardan vasiyetname ile kanunen belirlenen oranlarda yasal mirasçıların pay alması, bu çerçevede gerçekleşmektedir.
Muris tarafından vasiyetname ile miras paylaşma kuralı konulmuşsa, bu kural gözetilerek, saklı paya el uzatılmaması gerekir. Saklı payı zedelenen mirasçılar varsa, tenkis davası açma yoluna gidebilirler.
Miras paylaşımında saklı paylı mirasçılar büyük önem taşır. Saklı paylı mirasçılar, murisin eşi, anne-babası, çocukları ve torunlarıdır. Mirasçının kardeşleri varsa, saklı paylı mirasçı olarak belirlenmemiştir. Miras bırakanın ölümü ardından sulh ceza mahkemesi veya notere başvurularak ve mirasçılık belgesini alınarak, mirasçıların kim olduğu ve payları tespit edilebilir.
Miras Paylaşımında Hangi Yollar İzlenir?
Mirasçılar genel olarak murisin alt neslinden çocuklar, torunlar olarak gözükmektedir. Murisin alt neslinde yasal mirasçılar yoksa ya da hayatta değilse; yeğen, üst soydan anne-baba veya evlilik akdi gereği eşi mirasçı olur. Bu konuda mirasçılar arasında anlaşmazlık yaşanmaması için, muris ölmeden önce vasiyetname hazırlayarak, mal varlığını eşit olarak ya da isteğine göre bölüştürebilir. Derece sistemi bu anlamda kanunen belirlenmiş yöntemdir. Birinci derece mirasçılar yoksa ya da hayatta değilse, ikinci ve üçüncü derece mirasçılar olarak, medeni hukuktaki zümre sistemine göre miras paylaşımı yapılır.
Mirasçıların, murisin bıraktığı mal varlığı üzerindeki ortaklığı “el birliği mülkiyeti” olarak ifade edilir. Bu durumda tapuda miras payları henüz yoktur. Sonrasında mirasçılar, mal varlığının belirlenen şekilde paylaşılması konusunda uzlaşabilirler. Hangi malın kimin alacağına dair anlaşma yapmak adına bir araya gelebilir ya da vekilleri aracılığıyla katılım gösterebilir.
Miras Sözleşmesiyle Miras Paylaşımı
Mirasçıların kendi aralarında yaptıkları miras sözleşmesiyle birlikte, mirasın ne şekilde paylaştırılacağına kara verme imkanları bulunmaktadır. Yaşanabilecek sorunların önüne geçmek için, bu sözleşme üzerinde mirasçıların imzası bulunmalıdır. Murisin mal varlığına mirasçı olacak kişileri seçme hakkı olduğu gibi, tüm mal varlığı üzerinde tasarruf etme hakkı bulunmayacağı durumlar da olabilir.
Miras bölüşümü esnasında miras bırakanın malları ve borçları mirasçılara direkt olarak geçmektedir. Mirasçı, murisin bıraktığı miras payları hakkında bilgi sahibi değilse, tereke tespiti davası açar ve mahkeme tarafından murisin tüm mal varlığı hakkında sorgulama yapabilir.
Buradaki esas nokta, mirasın tümden paylaşılması olmaktadır. Bununla birlikte malların kısmen paylaşılması da mümkündür. Medeni hukuk kurallarına göre miras payı oranlarında kız ve erkek kardeşler arasında eşitlik tanınmıştır. Bu konuyla ilgili olan kişilerin dikkatli olmaları önemlidir. Mal paylaşımı sözleşmesi varsa, geçerli olması için kardeşler arasında bu sözleşmenin imzalanmış olması gerekir.
Muris Sağken Miras Paylaşımı Yapmak
Mirasçılar anlaşma yapmak suretiyle, mirası kendi aralarında istedikleri şekilde paylaşabilme hakkına sahiptir. Miras payları oranlanırken, murisin sağ olup olmaması bu durumu değiştirmektedir. Mirasın nasıl paylaşılacağı hakkında muris tarafından belirlenen kurallar geçerliliğini her zaman korumaktadır. Yasaya göre miras paylaşımı yaparken herhangi farklı bir durum yoksa, eşitlik esası gözetilir.
Eşitsizlik durumu olduğunda denkleştirme imkanı vardır. Paylaşma oy birliği ile yapılabilir ve bu konuda mirasçıların birbirlerine bilgi verme yükümlülükleri vardır. Bununla birlikte, kanundan veya sözleşmeden kaynaklı bir devam zorunluluğu bulunmuyorsa, her zaman mal paylaşımı isteme hakkı bulunmaktadır. Mirasçılar miras ortaklığı konusunda anlaşmaya varmışlarsa, paylaşım talebinde bulunulamaz. Miras ortaklığının sürdürülmesine hukuken karar verilmiş olabilir.
